De selectieve inzameling als hoeksteen van de circulaire economie

In 1994 verschenen de eerste PMD-zakken in het Belgische straatbeeld. Dertig jaar later is de blauwe zak relevanter dan ooit. Meer nog, de sorteerinspanningen die we elke dag leveren zijn het fundament van een succesvolle circulaire economie. En de huis-aan-huisinzameling zorgt ervoor dat iedereen gemakkelijk kan deelnemen aan het systeem en kan bijdragen aan een beter leefmilieu.

Door de jaren heen is de blauwe zak blijven evolueren. Met de uitbreiding van de sorteerregels naar alle plastic verpakkingen als voorlopige kroon op het werk. In 2023 zamelden we voor elke Belg 24 kilogram PMD in, een cijfer waarmee we onze aanvankelijke doelstellingen overschrijden. De uitbreiding maakte het ook eenvoudiger voor consumenten, die veel minder hoeven te twijfelen of ze een bepaalde verpakking nu bij PMD mogen sorteren of niet.

De tijd staat intussen niet stil. Naarmate voorkeuren van consumenten evolueren, blijven we de inhoud verder uitbreiden. Zo mogen sinds 1 januari 2023 capsules van koffie en andere dranken – strikt genomen eigenlijk geen verpakking – bij PMD. De uitbreiding bleek een schot in de roos: in het eerste jaar zamelden we al ongeveer 4 van de 10 verkochte capsules terug in. Dankzij de aanpassingen in de sorteercentra kunnen we nu ook andere kleine aluminium verpakkingen makkelijker capteren.

In de komende jaren blijven we inzetten op een verdere uitbreiding, in nauw overleg met de betrokken bedrijven en sectoren. Daarnaast verzetten we heel wat werk achter de schermen om de keten verder te optimaliseren. Zo worden de reststromen uit de PMD-sorteercentra vanaf 2025 uitgesorteerd in een nieuwe, ultramoderne installatie van onze partner Vanheede in Rumbeke. We stroomlijnen ook de flow van de verpakkingen die via de recyclageparken worden ingezameld, waaronder Klein Gevaarlijk Afval, kurk en piepschuim, zodat ze maximaal gerecycleerd kunnen worden. Tot slot besteden we in onze communicatie naar burgers heel wat aandacht aan de gevaren van batterijen en gasflessen die we steeds vaker in de blauwe zak zien opduiken.

PMD sorteren is overal verplicht: op kantoor, in de horeca, op school, in ziekenhuizen, op evenementen en festivals. Logisch, want we brengen er een aanzienlijk deel van onze tijd door. En er komen heel wat verpakkingen vrij die we evengoed willen inzamelen voor recyclage. Ook al lijkt het sorteren op het eerste zicht vrij evident, toch stelt het bedrijven en organisaties voor heel wat praktische, financiële en organisatorische uitdagingen.

Net zoals we dat voor de burger thuis doen, is het ook hier onze ambitie om het leven zo eenvoudig mogelijk te maken. We ondersteunen bedrijven en organisaties om hun afval zo goed mogelijk te sorteren en de selectieve inzameling in hun dagelijkse werking te integreren. Waar plaats je de afvalbakken voor een optimaal rendement? Hoe krijg je klanten, bezoekers en medewerkers mee in het verhaal? Hoe vind je de juiste afvalpartner? Het zijn maar enkele van de vragen die we helpen beantwoorden. Het is een aanpak die vruchten afwerpt, want voor het vijfde jaar op rij behaalden we onze doelstellingen, met meer dan 26.000 ton PMD ingezameld bij bedrijven.

Daarnaast werken we ook steeds meer sectorspecifieke scenario’s en sorteerregels uit, in samenwerking met de betrokken sectorfederaties, afvalbedrijven en de Interregionale Verpakkingscommissie. We deden dat in 2023 onder meer voor de medische sector en de horeca. Daar komen heel wat verpakkingen vrij die sterk lijken op verpakkingen die we in een thuisomgeving gebruiken en aanleiding kunnen geven tot twijfel. Denk maar aan verpakkingen van medisch materiaal of horecaverpakkingen voor grootkeukens. Ook in 2024 blijven we verder investeren in maatwerk, met onder meer een kant-en-klare aanpak voor de evenementensector waar de hergebruikverplichtingen voor nieuwe uitdagingen zorgen.

De uitbouw van lokale verwerkingscapaciteit was een belangrijk speerpunt van onze strategie voor 2019-2023. Het was onze ambitie om de verpakkingen uit de blauwe zak zo dicht mogelijk bij huis te sorteren en te recycleren, bij voorkeur in eigen land. Dat reduceert niet alleen de impact van transport en logistiek, maar creëert ook bijkomende tewerkstelling en zorgt ervoor dat de gerecycleerde grondstoffen beschikbaar worden voor de lokale maakindustrie.

Vijf jaar later heeft die lokale verwerkingscapaciteit concreet vorm gekregen. Zes hoogtechnologische sorteercentra, specifiek gebouwd voor het sorteren van de PMD-stromen, draaien intussen op volle toeren. Er wordt ook volop geïnvesteerd in nieuwe recyclagecentra in eigen land. De installaties van Ecoo in Houthalen-Helchteren en Beringen zijn al een hele tijd operationeel, en in 2023 ging de bottle-to-bottle installatie van Filao in Charleroi van start. In de loop van 2024 komt daar nog de Plastics2Chemicals-fabriek van Indaver bij. Het Nederlandse Morssinkhof Rymoplast plant nog eens twee recyclage-installaties, in Neufchâteau en Lommel. Eens alle installaties operationeel zijn, verwachten we dat we meer dan 75% van de plastic verpakkingen uit de blauwe zak in België zullen kunnen recycleren.