Out of Home
Elke verpakking telt
Thuis sorteren we al decennialang als de beste, dankzij de huis-aan-huisinzameling van PMD. Maar buitenshuis gaan nog te veel verpakkingen verloren: ze komen in het restafval terecht of ze eindigen als zwerfvuil. En dat is zonde, want elke verpakking telt.
Buitenshuis sorteren
Sorteren in bedrijven – nauwe samenwerking met alle actoren
Valipac, de organisatie die verantwoordelijk is voor de recyclage van bedrijfsmatig afval, is daarbij een van onze belangrijkste partners. Daarnaast werken we nauw samen met de afvalbedrijven die op het terrein instaan voor de inzameling. Zo helpen we hen om hun dienstverlening naar klanten te verbeteren en hun logistiek te optimaliseren via een netwerk van lokale overslagstations voor het ingezamelde PMD. We sloegen ook de handen in elkaar met Facilicom, een van de grootste facilitaire bedrijven in België – schoonmaakploegen zijn immers cruciaal voor het afvalbeheer in kantoren.
Tot slot gaat ook heel wat aandacht naar controle en handhaving. Samen met de OVAM (Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij) zetten we twee extra personen in voor de controle en handhaving op sorteren bij bedrijven. Sinds eind 2021 voerden ze meer dan 700 controles uit. Hardnekkige overtreders riskeren tot duizenden euro’s aan boetes.
Doelplaatsen – vernieuwde aanpak verhoogt efficiëntie
In de coronajaren 2020 en 2021 stonden heel wat van onze projecten rond buitenshuis sorteren noodgedwongen op een laag pitje. We maakten van die luwe periode gebruik om onze aanpak te evalueren. In het verleden werd vooral ingezet op het aanleveren van de nodige infrastructuur – zoals afvalbakken of sorteereilanden – en ondersteuning van individuele bedrijven en organisaties. Dat willen we ook in de toekomst blijven doen, maar tegelijk willen we ook evolueren naar een meer schaalbare aanpak, op maat van bepaalde sectoren en in samenwerking met alle betrokken actoren.
Die nieuwe visie zetten we in 2022 al een eerste keer in de praktijk in de ziekenhuissector. Daar komen naast de klassieke PMD ook heel wat verpakkingen vrij die goed lijken op huishoudelijke verpakkingen. Denk maar aan potjes van crèmes of plastic folies waarin gesteriliseerde hulpmiddelen verpakt worden. Maar er komt evengoed gevaarlijk medisch afval vrij, zoals gebruikte spuiten, en er zijn ook heel wat maskers en wegwerphandschoenen.
Het was dan ook belangrijk om duidelijkheid te scheppen voor de medewerkers in het ziekenhuis en specifieke sorteerregels op te stellen voor de medische sector. We stelden een expertenpanel samen met vertegenwoordigers van onder meer UZ Leuven, ZNA, afvalbedrijf Veolia, Valipac en OVAM (de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij). Het resultaat was een aanpak die praktisch haalbaar is, rekening houdt met de veiligheidsvereisten in de sector én garant staat voor een efficiënte en duurzame recyclage. De aanpak en de sorteerregels worden nu volop uitgerold in alle Belgische ziekenhuizen. Ze zullen zeker ook hun nut bewijzen in gelijkaardige omgevingen zoals dokterspraktijken en woonzorgcentra.
Ook op doelplaatsen waar we al langere tijd actief waren, werpt deze nieuwe aanpak haar vruchten af. Ondanks de steeds grotere nadruk op herbruikbare bekers, blijft correct afval sorteren op festivals een aandachtspunt. Kleine festivals kunnen via hun intercommunale materiaal aanvragen. Grote evenementen kunnen rekenen op ondersteuning in de vorm van locatiebezoeken, infrastructuur, administratieve hulp of opleidingen. Door nauwe samenwerking met de afvaloperator krijgen we samen een steeds beter beeld van de afvalstroom én noden, om hier samen op in te spelen.
Zwerfvuil – naar een duurzame en doortastende aanpak
Zwerfvuil is en blijft een doorn in het oog van iedereen die begaan is met openbare netheid en een beter leefmilieu. Ondanks de vele inspanningen die we met z’n allen leveren om het probleem in te dijken, is het duidelijk dat we meer en beter moeten doen. Ook onze leden zijn vragende partij voor een meer doortastende aanpak, die moet leiden tot een duurzame gedragsverandering.
Actievere rol voor bedrijfswereld
In de loop van 2022 werd een nieuwe Europese richtlijn van kracht, die een aanvulling vormt op de Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid. De richtlijn bepaalt onder andere dat bedrijven wiens producten en/of verpakkingen terug te vinden zijn in het zwerfvuil vanaf 1 januari 2023 moeten instaan voor de opruimkosten.
De Belgische bedrijfswereld grijpt de nieuwe richtlijn aan om een nog actievere rol te gaan spelen in de strijd tegen zwerfvuil. Ze willen ook op het terrein bijdragen aan een efficiëntere aanpak. Fost Plus ambieert hierbij een coördinerende rol, net zoals we dat nu al doen voor de inzameling en recyclage van verpakkingen. Zo komt er meteen ook een centraal aanspreekpunt voor de verschillende overheden en kunnen we schaalvoordelen creëren door kennis en best practices te delen.
In afwachting van beslissingen vanuit de verschillende regeringen wordt deze gecoördineerde aanpak op het terrein uitgetest in pilootprojecten.
België als pioniersland – het digitale statiegeldsysteem
België speelde altijd al een voortrekkersrol wanneer het op verpakkingsrecyclage aankomt. Sinds in 1994 de eerste PMD-zakken in het straatbeeld verschenen, zette ons land de toon voor heel Europa. Die pioniersgeest zetten we nu ook verder in onze zwerfvuilaanpak. Technologie en innovatie zullen immers opnieuw een belangrijke rol spelen in een succesvolle bestrijding van het probleem.
Enkele grote drankenproducenten, de retailsector, hun respectievelijke federaties Fevia en Comeos, en Fost Plus bestelden in 2022 een studie naar de haalbaarheid van een slim statiegeldsysteem dat verder bouwt op de sterktes van de blauwe zak. Daarvoor komt op iedere verpakking een unieke code. Om het statiegeld terug te krijgen, hoeven consumenten niet terug naar de winkel met hun gebruikte verpakkingen, maar kunnen ze die code gewoon met hun smartphone scannen. Dat kan zowel thuis wanneer ze de verpakking in de PMD-zak sorteren, als op verplaatsing wanneer ze de verpakking in de juiste vuilnisbak gooien.
In 2023 worden de eerste pilootprojecten opgestart om het systeem in de praktijk te testen en de technische modaliteiten te verfijnen. Met als ultieme doelstelling om het slimme, digitale statiegeldsysteem tegen 2025 over het hele land uit te rollen.
Positief gedrag belonen – samen maken we de Click!
Zwerfvuil is het gevolg van een mentaliteitsprobleem bij een relatief klein deel van de bevolking. Een doorgedreven handhaving blijft dan ook absoluut noodzakelijk om die hardnekkige en asociale minderheid op andere gedachten te brengen. Tegelijk willen we ook een positieve incentive creëren voor de overgrote meerderheid die het wel goed doet.
Met de Click bieden we daar een antwoord op. Het principe is heel eenvoudig. Wie onderweg een stuk zwerfvuil opraapt of eigen afval in de juiste vuilnisbak gooit, moet daar ook voor beloond worden. Via een app op hun smartphone kunnen deelnemers elk item scannen en in ruil krijgen ze punten die ze kunnen inwisselen bij lokale handelaars, bij de gemeente of bij een andere organisatie. Die kleine vergoeding versterkt meteen ook het idee dat gebruikte verpakkingen en afval wel degelijk waarde hebben.
Het initiatief kwam in 2022 op kruissnelheid. Het aantal gebruikers verzesvoudigde tussen januari en december en klokte af op 60.000. Samen waren ze goed voor 350.000 clicks en evenveel vermeden stukken zwerfvuil. Ondertussen, begin mei 2023, staat de teller op 735.000 clicks. Negen gemeenten en steden doen inmiddels mee, net als een aantal grote bedrijven zoals Jacobs Douwe Egberts en Coca-Cola. Het initiatief krijgt ook de steun van organisaties als Natuurpunt en de app werd geïntegreerd in de KBC Mobile-app. De Click groeit met andere woorden stilaan uit tot een echte maatschappelijke bewegi
