De Nieuwe Blauwe Zak,
een garantie van succes
voor de circulaire economie
De Nieuwe Blauwe Zak heeft de circulaire economie in ons land een aanzienlijke boost gegeven. De uitgebreide PMD-inzameling brengt bijna 100.000 ton extra verpakkingsmateriaal op de markt en trekt investeringen in lokale verwerkingscapaciteit aan. Met vijf nieuwe sorteercentra en vijf nieuwe recyclagefabrieken groeit België stilaan uit tot een echte Europese recyclagehub.
“De circulaire verpakkingseconomie heeft niet alleen een positieve impact op de recyclagecijfers, maar geeft ook de lokale economie een duwtje in de rug.”
Mik Van Gaever
COO
De Nieuwe Blauwe Zak
Sinds vrijdag 1 oktober 2021 is het zover. Op die dag werd de Nieuwe Blauwe Zak in de intercommunale Idelux (provincie Luxemburg) ingevoerd en daarmee hadden alle Belgen toegang tot de uitgebreide PMD-inzameling. Dat betekent meteen ook dat we na een overgangsperiode over het hele land opnieuw een uniform inzamelscenario hebben, van Oostende tot Aarlen. Dat zorgt ervoor dat de samenstelling en de kwaliteit van de materialen overal dezelfde zijn, waardoor we processen in de sorteercentra veel beter kunnen stroomlijnen. Het maakt ook de communicatie over de sorteerregels een stuk eenvoudiger.
De Belgen hebben de nieuwe sorteerboodschap duidelijk goed opgepikt. De ingezamelde hoeveelheden stijgen heel snel naar de beoogde doelstellingen. We merken dat bij de intercommunales die al meer dan een jaar bezig zijn, de rendementen zeer dicht tegen de voorspelde 23 kg per inwoner per jaar liggen en die zelfs overtreffen. Er blijft uiteraard ruimte voor verbetering. Zo zien we nog grote verschillen in de inzamelcijfers van individuele regio’s en intercommunales.
Daarnaast twijfelen consumenten nog of bepaalde verpakkingen bij PMD mogen, zo blijkt uit recent onderzoek. Zo is er bijvoorbeeld onduidelijkheid rond plastic wikkels voor koekjes, plastic flessen van detergenten, aluminium lasagneschaaltjes, metalen spuitbussen en tandpastatubes. We zetten dan ook in op verdere sensibilisering, in nauwe samenwerking met intercommunales en lokale overheden. Ook de nationale campagne die begin 2022 werd gelanceerd, maakt sorteren opnieuw top-of-mind bij de bevolking.
Vier nieuwe sorteercentra operationeel
De uitbreiding van de PMD-sorteerregels heeft een grote impact op de hele keten die volgt, en de sorteercentra in het bijzonder. Waar het aantal types plastic in de blauwe PMD-zak vroeger beperkt was tot twee soorten – flessen en flacons uit PET en HDPE – komen daar nu ook verpakkingen in polypropyleen (PP), polystyreen (PS), PET-schaaltjes en folies bij. Er was dan ook nood aan volledig nieuwe, hoogtechnologische sorteercentra die al deze kunststof verpakkingen netjes per soort kunnen scheiden.
Fost Plus schreef in 2019 al de eerste offerteaanvragen uit voor vijf nieuwe sorteercentra, die de komende negen jaar de verpakkingen uit de Nieuwe Blauwe Zak zullen sorteren. Vandaag zijn vier van de vijf centra al volledig operationeel: Indaver (Willebroek), Prezero (Evergem), Valtris (Couillet) en Val’Up (Bergen). In november werd gestart met de bouw van het laatste sorteercentrum, Sitel in Luik, dat eind 2022 operationeel zal zijn. Ongeveer 90% van de verpakkingen die we via de Nieuwe Blauwe Zak inzamelen, worden nu al in de nieuwe sorteercentra verwerkt.
De nieuwe sorteercentra combineren nieuwe en bestaande technologieën, waaronder trommelzeven, windshifters en infraroodcamera’s, om de PMD-verpakkingen uit te sorteren in veertien homogene fracties, klaar voor verdere recyclage.
Ze bieden ook de nodige flexibiliteit om de inzamelscenario’s in de toekomst verder te verfijnen en uit te breiden. Zo zijn sinds 1 januari 2022 ook metalen spuitbussen toegelaten in de PMD-zak – voorheen mochten enkel spuitbussen van voeding en cosmetica bij het PMD.
Naarmate recyclagetechnologieën en -markten evolueren, kan de Nieuwe Blauwe Zak nog verder opengesteld worden voor bijkomende verpakkingen.
Recyclage op Belgische bodem
De verpakkingen die we inzamelen worden vandaag in België en onze buurlanden gerecycleerd. Voor de plastic verpakkingen was het aandeel recyclage op eigen bodem echter relatief beperkt. Met de Nieuwe Blauwe Zak gaan we een stap verder en trekken we bedrijven aan die willen investeren in nieuwe recyclagecapaciteit op eigen bodem. Waar in 2020 nog maar 9% van de plastic verpakkingen in België werden gerecycleerd zou dat met de geplande projecten in de komende jaren moeten oplopen tot meer dan 75%.
Ecoo in Houthalen-Helchteren investeerde in 2020 al in een extra recyclagelijn voor de recyclage van gemengde plastics en gemengde folies uit de Nieuwe Blauwe Zak. In mei 2021 startte het bedrijf samen met Biostoom Beringen met de bouw van een nieuwe recyclagefabriek in Beringen voor polyethyleenfolie. Die wordt onder meer gebruikt voor omverpakkingen van drankflessen of plastic zakken. De nieuwe fabriek zal een capaciteit hebben van 42.000 ton, waarvan 25.000 ton uit de Nieuwe Blauwe Zak.
In Charleroi startte in oktober 2021 de bouw van FILAO, een fabriek voor bottle-to-bottle recyclage van PET-flessen. Het project is een samenwerking tussen Veolia en Sources ALMA, producent van gebotteld water en marktleider in België. De fabriek heeft de capaciteit om jaarlijks 40.000 ton PET te recycleren en geldt als een toonbeeld van circulaire economie. Flessen die we in België inzamelen en sorteren, worden er verwerkt tot grondstoffen voor nieuwe flessen die grotendeels op de Belgische markt verkocht zullen worden.
FILAO, een fabriek voor bottle-to-bottle recyclage van PET-flessen in Charleroi.
Begin 2022 kondigden we nog een vierde recyclagefabriek op Belgische bodem aan. Die wordt gebouwd in Neufchâteau door het Nederlandse bedrijf Morssinkhof Rymoplast Groep en focust op complexe verpakkingen uit PET. De komende negen jaar zullen er jaarlijks 10.500 ton PET-schaaltjes en 17.500 ton PET-flessen (inclusief opake PET) uit de Nieuwe Blauwe Zak gerecycleerd worden, voornamelijk als grondstof voor nieuwe schaaltjes en flessen.
Tot slot zijn na een projectoproep voor de fracties PP/HDPE in het eerste kwartaal van 2022 de exclusieve onderhandelingen opgestart voor een vijfde recyclagefabriek op Belgische bodem.
PROJECT IN DE KIJKER
Alternatieve transportmiddelen voor PMD
Verpakkingen recycleren levert een aanzienlijke milieuwinst op. Toch mogen we niet blind zijn voor de negatieve impact van bepaalde activiteiten in de recyclageketen. We denken hierbij onder meer aan het transport van de ingezamelde verpakkingen via vrachtwagens. In 2021 onderzochten we de mogelijkheden van alternatief transport over het water.
